Cuộc chiến giữa Israel và Hamas đã bước sang tháng thứ hai và hiện người ta chưa biết nó sẽ dẫn tới những kết quả nào.
Fady Noun, trên Asia News ngày 13 tháng 11, dưới tiêu đề Chiến tranh Israel-Hamas, một “vũng lầy” đang làm toàn vùng Trung Đông sa vào đó,, đại ý cho rằng có ý kiến trong các giới Lebanon cho rằng ông Netanyahu đã đặt mục tiêu quá cao và có nguy cơ bị mắc kẹt vào cuộc xung đột ở Gaza. Nếu không có lệnh ngừng bắn ở Dải này, thường dân sẽ tiếp tục chết. Đối với Hezbollah, đây là 'cuộc chiến của Hamas', nhưng cuộc đụng độ 'tinh vi' với quân đội Israel vẫn bỏ ngỏ, phô trương 'các quy tắc giao chiến' đang có hiệu lực ở miền nam Lebanon. Sự chia rẽ mạnh mẽ vẫn còn trong thế giới Ả Rập và Hồi giáo.
Theo ông, “Nếu Israel không thắng, họ sẽ thua. Nếu Hamas không thua, họ sẽ thắng." Theo tướng về hưu Elias Hanna, phát biểu trên một kênh truyền hình Lebanon, đây là phương trình điều chỉnh cuộc xung đột giữa Hamas và Israel, vốn đã bước sang tháng thứ hai.
Và tất nhiên, đây cũng là vấn đề quan trọng của lệnh ngừng bắn ở Dải Gaza, điều mà Israel tiếp tục bác bỏ. Tuy nhiên, ở Beirut, ấn tượng là Israel đang bắt đầu vướng vào vũng lầy Gaza, khi biết rằng, theo nhà ngoại giao Mỹ Amos Hochstein đến thăm Lebanon, Mỹ “chưa đưa ra cho Israel một thời hạn vô định” cho hoạt động quân sự của nước này.
Bằng việc tuyên bố muốn "tiêu diệt Hamas", Benjamin Netanyahu đã đặt tiêu chuẩn quá cao, theo quan điểm chung đang lưu hành ở thủ đô Lebanon. Thủ tướng Israel đang tìm kiếm một chiến thắng vang dội để gột rửa mối thù ngày 7/10 và những sai lầm của chính mình, nhưng đây có vẻ là mục tiêu khó đạt được.
Cho đến nay, quân đội Israel chưa giành được điểm quyết định nào trước Hamas, chưa bắt được dù chỉ một tù binh nào trong hàng ngũ của các lữ đoàn al-Qassam hay Jihad Hồi giáo, cũng như không xác định được vị trí chính xác của mạng lưới đường hầm nơi có khoảng 200 con tin bị giam giữ trong tay nhóm cực đoan.
Trong khi đó, theo các chuyên gia, một cuộc xung đột "tinh tế" đang diễn ra ở mặt trận phía bắc Israel. Trong bài phát biểu mới vào ngày 11/11 vừa qua nhân "Ngày Tử đạo", Tổng thư ký Hezbollah Hassan Nasrallah nhắc lại rằng phía Lebanon-Israel là "mặt trận hỗ trợ" và không thể thay thế cuộc xung đột đang diễn ra ở Gaza.
“Đây là cuộc chiến của Hamas, không phải của Hezbollah. Hamas đã dẫn đầu cuộc tấn công ngày 7 tháng 10 mà không thông báo cho chúng tôi" là quan điểm chung của giới thượng lưu trong phong trào người Shiite thân Iran, được nhà báo kiêm chuyên gia Scarlett Haddad nhấn mạnh.
Những lời trấn an ngầm này đã làm dịu đi những lo lắng của người Lebanon. Nhưng mối đe dọa mở rộng xung đột vẫn chưa được loại trừ hoàn toàn và vẫn có thật. Trên thực tế, “đối với Hezbollah, cũng như đối với Tehran, vẫn còn những ranh giới đỏ không thể vượt qua: việc tiêu diệt Hamas hoặc một hoạt động quy mô lớn ở Lebanon”, Scarlett Haddad nói thêm.
Trong khi đó, đảng Shiite đang chơi một cách khéo léo, mặc dù phải trả giá đắt về con người, với “các quy tắc giao chiến” có hiệu lực ở miền nam Lebanon. Không phải là một sự giả tạo hay chỉ là một cuộc giao tranh đơn giản, cuộc xung đột ở biên giới phía bắc của Israel Hezbollah đã khiến Hezbollah thiệt hại 68 chiến binh, một nửa trong số đó đã thiệt mạng trong cuộc chiến năm 2006.
Cuối tuần qua, Hassan Nasrallah tuyên bố "tăng cường hoạt động kháng chiến trên mặt trận Lebanon, về số lượng hoạt động, số lượng mục tiêu và cả vũ khí được sử dụng". Hezbollah đã sử dụng tên lửa Katyusha để ném bom doanh trại ở Dovev, Safad và Kiryat Shmona, làm bị thương 15 người, trước cái chết của thường dân - một phụ nữ và ba cháu gái của bà - trong một cuộc tấn công bằng máy bay không người lái.
Sự khác biệt trong thế giới Ả Rập
Trò chơi thảm sát ở Gaza sẽ tiếp diễn đến bao giờ? Câu trả lời chắc chắn không nằm trong tay thế giới Hồi giáo Ả Rập, nơi cũng đánh dấu cuộc gặp chính thức đầu tiên giữa Tổng thống Iran Ebrahim Raisi và Thái tử Ả Rập Saudi Mohammad bin Salman.
Nhìn vào "chính trị thực tế", kết quả của hội nghị thượng đỉnh chung của Liên đoàn Ả Rập và Tổ chức Hợp tác Hồi giáo (OIC), được tổ chức tại Riyadh vào ngày 11 tháng 11, đã nêu bật sự chia rẽ mạnh mẽ trong khu vực về cách ứng phó với cuộc xung đột.
Trong khi lên án các hành động "man rợ" của lực lượng Israel ở Gaza, hội nghị thượng đỉnh không thiết lập các biện pháp trừng phạt kinh tế và chính trị thực sự có tính thuyết phục đối với Israel và các đồng minh của nước này, chẳng hạn như cắt đứt quan hệ kinh tế và ngoại giao hay cắt giảm nguồn cung cấp dầu.
Thông cáo cuối cùng của hội nghị thượng đỉnh đã bác bỏ lập luận của Israel rằng nước này đang hành động để "tự vệ" và kêu gọi Hội đồng Bảo an Liên hiệp quốc thông qua một nghị quyết "ràng buộc" để chấm dứt "sự xâm lược" ở Gaza.
Công hàm này cũng bác bỏ bất cứ giải pháp chính trị nào trong tương lai cho cuộc xung đột nhằm giữ Dải này tách biệt khỏi West Bank do Israel chiếm đóng. Về phần mình, Thủ tướng Lebanon sắp mãn nhiệm Nagib Mikati tuyên bố rằng sự lựa chọn của Lebanon là dành ưu tiên cho "hòa bình".
Được xoa dịu bởi cam kết quân sự có chừng mực của Hezbollah chống lại Israel, thủ tướng lâm thời thậm chí còn ca ngợi "vai trò quốc gia" của đảng này, sự nhượng bộ đối với hòa bình dân sự và vẻ ngoài của sự đoàn kết nội bộ khi đối mặt với kẻ thù.
Đừng quên cuộc chiến Israel-Hamas do Hamas khởi xướng
Trong khi đó, Michael Warsaw, Chủ tịch Hội đồng quản trị và Giám đốc điều hành của Mạng lưới Công Giáo Toàn cầu EWTN, đồng thời là Nhà xuất bản của tờ National Catholic Register, ngày 9 tháng 11, lưu ý rằng: Khi cuộc chiến tàn khốc ở Gaza bước sang giai đoạn tiếp theo, chúng ta không bao giờ được quên rằng cuộc tấn công bất ngờ độc ác của Hamas nhằm vào dân thường Israel chính là tia lửa gây ra hỏa hoạn.
Đã bốn tuần kể từ khi Hamas phát động cuộc tấn công bất ngờ chống lại Israel. Giờ đây, Israel đang tham gia vào một cuộc xâm lược trên bộ kéo dài và đẫm máu vào Dải Gaza, lãnh thổ do Hamas kiểm soát. Sự khủng khiếp và xấu xa của chiến tranh đã thường xuyên hiện ra trước mắt chúng ta trong những ngày gần đây, và những hình ảnh như vậy có thể sẽ tiếp tục trong nhiều tuần, thậm chí nhiều tháng nữa, và cùng với nó là những lời kêu gọi ngừng bắn ngay lập tức ngày càng tăng để ngăn chặn bước tiến của Israel.
Đây là thời điểm tốt để nhớ lại lý do tại sao cuộc chiến tàn khốc này lại xảy ra ngay từ đầu: bởi vì Hamas, một tổ chức khủng bố, đã xâm chiếm Israel qua các biên giới được quốc tế công nhận để giết người, hãm hiếp và bắt cóc những người vô tội. Bất kể điều gì xảy ra trong tương lai, điều quan trọng là chúng ta không bao giờ quên sự thật này: cuộc đổ máu hiện tại được bắt đầu bởi một hành động đồi bại, trong đó các chiến binh Hamas đã giết nhiều người Do Thái hơn bất cứ ngày nào kể từ Holocaust.
Các Kitô hữu luôn cảm thấy gắn bó với Thánh Địa. Và chúng ta nhận ra mối liên kết đặc biệt của chúng ta với người Do Thái. Trong vòng chưa đầy hai năm nữa, chúng ta sẽ kỷ niệm 60 năm Nostra Aetate, một tuyên bố của Công Đồng Vatican II về mối quan hệ giữa Kitô giáo và các tôn giáo khác. Trong khi việc chúng ta tiếp cận các tôn giáo như Hồi giáo là đáng khen ngợi và bắt nguồn từ mong muốn thực sự về hòa bình và chủ nghĩa đại kết có nguyên tắc, thì mối quan hệ của Giáo hội với Do Thái giáo là duy nhất.
Như Nostra Aetate nhắc lại, các tông đồ “xuất thân từ dân tộc Do Thái,” và “gia sản tinh thần chung của các Kitô hữu và người Do Thái là… rất lớn lao”. Vì lý do đó và vì lời kêu gọi yêu thương phổ quát của Tin Mừng, Giáo hội “lên án sự thù hận, đàn áp, [và] việc bày tỏ chủ nghĩa bài Do Thái, nhằm vào người Do Thái bất cứ lúc nào và bởi bất cứ ai”.
Hamas đã nói rõ ràng trong nhiều thập niên rằng nó được thúc đẩy bởi chủ nghĩa bài Do Thái và mong muốn tiêu diệt người Do Thái. Người Công Giáo không thể và không bao giờ nên ủng hộ Hamas.
Tuy nhiên, người Công Giáo có thể và nên đồng cảm với những người vô tội ở cả hai bên. Cũng như chúng ta cùng thương tiếc với người dân Do Thái trước sự tàn ác của chủ nghĩa khủng bố, chúng ta cũng nhận thấy các thường dân Palestine vô tội, trong đó có một số ít Kitô hữu, đã phải chịu đau khổ rất nhiều trong cuộc xung đột tôn giáo cổ xưa này. Số lượng Kitô hữu ở Israel đã giữ ổn định ở mức 184,000, và khoảng 1,000 người ở Gaza và chưa đầy 46,000 người ở West Bank đang sống trong tình trạng bị đe dọa thường xuyên và tiếp tục suy giảm. Anh chị em Kitô hữu của chúng ta ở Thánh Địa thường phải đối mặt với sự nghi ngờ và thù địch từ khắp nơi, không được tin tưởng vì họ không hợp nhất với người Do Thái ở Israel cũng như với đại đa số đồng bào Palestine của họ, những người theo đạo Hồi.
Sự thật là, các Kitô hữu là nhóm tôn giáo bị đàn áp nhiều nhất trên thế giới, và các Kitô hữu ở Trung Đông phải đối mặt với gánh nặng gia tăng là trở thành thiểu số bị hầu hết các nhóm khác xung quanh họ nghi ngờ và tấn công.
Quan điểm khác biệt của chúng ta trong tư cách người Công Giáo - than khóc cho những người vô tội, chia sẻ gia sản tinh thần với người Do Thái, và chia sẻ về mặt tinh thần nỗi đau khổ của các anh chị em Kitô giáo bị vướng vào lằn đạn - mang lại cho chúng ta sự sáng tỏ giữa lúc bối rối. Chúng ta có thể nhận ra rằng vấn đề không phải là Hồi giáo, Do Thái giáo, người dân Palestine hay người dân Israel. Vấn đề - và nguyên nhân trực tiếp của cuộc chiến này - là Hamas, một tổ chức khủng bố được tài trợ tốt, có liên hệ với chính phủ Iran, chuyên săn lùng chính người dân của mình, sử dụng họ làm lá chắn sống và bị thúc đẩy bởi mong muốn diệt chủng. Hamas tiếp quản Gaza vào năm 2007 trong một trận chiến đẫm máu - không phải chống lại người Israel mà chống lại những người Palestine đối thủ, hàng trăm người trong số họ đã thiệt mạng. Đây là đối tác trong mạng lưới các nhóm khủng bố được chế độ Iran hỗ trợ, từ Hezbollah ở Lebanon đến các nhóm dân quân khác ở Syria, Iraq và Yemen.
Sự kiện độc đáo này sẽ rất quan trọng cần được ghi nhớ khi đối mặt với những câu chuyện sai sự thật đang loan truyền ở phương Tây. Nhiều người có “con mắt phương Tây” nhìn cuộc chiến qua lăng kính xen kẽ, nơi chỉ một số người nhất định được coi là nạn nhân do chủng tộc, giới tính, nguồn gốc quốc gia, giới tính và các phẩm chất khác của họ. Qua lăng kính này, hoàn cảnh khó khăn của người Palestine đại diện cho những lý tưởng được ưa thích về mặt hệ tư tưởng của cánh tả cứng rắn, như quyền của người LGBT, “công lý sinh sản” và chủ nghĩa duy nữ.
Các thành viên cánh tả của Quốc hội Mỹ đã đưa ra những tuyên bố dường như đổ lỗi cho Israel về hành vi khủng bố của Hamas. Các chi hội Black Lives Matter và các tổ chức sinh viên tại các trường đại học ưu tú cũng như các nhóm tiến bộ khác đã phản đối Israel. Chúng ta chỉ có thể đoán rằng nhiều người ở Mỹ đang tuần hành vì Palestine và Hamas là thành viên của cùng một đám đông “tỉnh táo” [woke] đã phản đối việc lật ngược phán quyết Roe v. Wade, tấn công các thẩm phán vì là người Công Giáo và thúc đẩy hệ tư tưởng giới tính đối với học sinh.
Tuy nhiên, việc tưởng tượng rằng có sự thống nhất giữa mọi tầng lớp mà cánh tả cho là “bị áp bức” là một điều lố bịch. Các nhóm tôn giáo độc tài như Hamas sẽ giết hại những người xác định LGBT, các nhà hoạt động vì nữ quyền và các thành viên khác của tầng lớp “nạn nhân” cấp tiến mà không hề hối hận, đè bẹp phong trào mà họ đại diện.
Mặc dù được một số người cấp tiến ủng hộ, nhưng Hamas không ủng hộ những ý tưởng tiến bộ của phương Tây về công lý cho những người bị áp bức, cũng như không ủng hộ việc Kitô giáo hướng tới việc bảo vệ người vô tội hoặc chỉ tham gia vào các cuộc chiến tranh chính nghĩa. Vì vậy, mọi người Công Giáo nên hy vọng rằng Hamas sẽ bị loại bỏ quyền lực.
Khi làm như vậy, chúng ta phải luôn nỗ lực vì hòa bình thực sự và bảo vệ những người vô tội ở mức độ cao nhất có thể. Việc này sẽ cần rất nhiều nỗ lực và trí tuệ. Khó có thể cung cấp viện trợ ở bất cứ vùng chiến sự nào, và ở Gaza, chúng ta có thể dự đoán rằng các nguồn tài nguyên dành cho dân thường sẽ bị Hamas đánh cắp, mà xét cho cùng thì Hamas không có vấn đề gì khi hy sinh chính người dân của mình để ủng hộ chính nghĩa của nó, đó là sự hủy diệt hoàn toàn Israel.
Tương tự như vậy, việc loại bỏ người Palestine và kêu gọi tái định cư hàng loạt cũng không phải là một lựa chọn chính đáng. Như Đức Hồng Y Michael Czerny, người quản lý các vấn đề di cư và tị nạn cho Vati-can, đã nói, mọi người có “quyền không di cư, nghĩa là ở lại quê hương của mình”. Tại Thánh Địa, lời kêu gọi này có tầm quan trọng đặc biệt đối với các Kitô hữu. Ở đó, chúng ta không chỉ nỗ lực bảo tồn những địa điểm thánh thiêng nhất của đức tin mà còn để cứu một dân tộc cổ xưa có nguồn gốc từ các tông đồ đầu tiên để bám rễ ở quê hương của họ. Đúng vậy, trong nhiều trường hợp, Hamas sẽ không cho người dân rời đi hoặc cuộc phong tỏa của Ai Cập-Israel khiến điều đó là không thể, nhưng người Palestine cũng biết rằng một khi trở thành người tị nạn, họ có thể sẽ không bao giờ quay trở lại quê hương.
Mặc dù không có cách nào rõ ràng để thoát khỏi cuộc khủng hoảng này, nhưng các nhà lãnh đạo Giáo hội vẫn cố gắng đạt được nền hòa bình thực sự mang lại nhiều kết quả hơn là lệnh ngừng bắn một chiều. Vatican sẵn sàng hòa giải. Đức Hồng Y Pierbattista Pizzaballa, Thượng phụ Công Giáo Latinh của Giêrusalem, cho biết ngài sẵn sàng đổi mình lấy những trẻ em bị bắt làm con tin ở Gaza, và ngài đã thánh hiến khu vực này cho Đức Mẹ, Nữ vương Palestine và Thánh địa. Và Đức Thánh Cha Phanxicô đã kêu gọi người Công Giáo vào ngày 27 tháng 10 thực hiện một ngày cầu nguyện và ăn chay – hai vũ khí mà chính Chúa Kitô đã dạy chúng ta có sức mạnh để xua đuổi ma quỷ (Mc 9:29), giống như ma quỷ của hận thù và chiến tranh.
Chúng ta hãy liên tục cầm lấy những vũ khí đó, cầu nguyện và ăn chay cho một nền hòa bình lâu dài ở Thánh Địa và tội ác khủng bố sẽ không bao giờ xuất hiện ở đó nữa.
Vũ khí không bao giờ dẫn đến hòa bình
Quả như M. Varsaw nói, Giáo Hội đứng trên mọi phe phái để kêu gọi hòa bình và phương tiện hữu hiệu vãn hồi hòa bình là cầu nguyện và ăn chay, ngoài việc Giáo Hội sẵn sàng đóng vai trò trung gian đối thoại giữa các phe.
Thực vậy, theo Aleteia ngày 12 tháng 11, Đức Giáo Hoàng Phanxicô tiếp tục kiên trì nài xin cho hòa bình ở Thánh địa, kêu gọi chấm dứt xung đột đồng thời mời gọi chúng ta tiếp tục hy vọng.
Sau khi đọc kinh Truyền Tin trưa ngày 12 tháng 11, ngài nói:
"Suy nghĩ của chúng tôi hàng ngày hướng về tình hình rất nghiêm trọng ở Israel và Palestine. Tôi gần gũi với tất cả những người đang đau khổ, người Palestine và người Israel. Tôi ôm họ trong khoảnh khắc đen tối này. Và tôi cầu nguyện cho họ rất nhiều. Cầu mong vũ khí được dừng lại: chúng sẽ không bao giờ dẫn đến hòa bình, và cầu mong xung đột không lan rộng! Đủ! Đủ rồi anh em!
Ở Gaza, hãy để những người bị thương được cứu ngay lập tức, hãy để thường dân được bảo vệ, hãy để nhiều viện trợ nhân đạo được phép đến với những người dân đang bị ảnh hưởng nặng nề đó. Cầu mong các con tin được giải thoát, kể cả người già và trẻ em. Mỗi con người, Kitô giáo, Do Thái giáo, Hồi giáo, thuộc bất cứ dân tộc hay tôn giáo nào, mỗi con người đều thánh thiêng, quý giá trước mắt Thiên Chúa và có quyền sống trong hòa bình.
Chúng ta đừng mất hy vọng: chúng ta hãy cầu nguyện và làm việc không mệt mỏi để cảm thức nhân tính có thể chiến thắng sự cứng lòng".
Cũng theo bản tin ngày 13 tháng 11 của Aleteia, trong thông điệp gửi Diễn đàn Hòa bình Paris lần thứ 6, Đức Giáo Hoàng Phanxicô viết rằng:
“Không có cuộc chiến nào đáng để mất đi mạng sống của một con người, một hữu thể thánh thiêng được tạo dựng theo hình ảnh Đấng Tạo Hóa”
“Xây dựng hòa bình là một quá trình chậm rãi, kiên nhẫn, đòi hỏi sự can đảm và cam kết thực tế của tất cả những người có thiện chí, những người quan tâm đến hiện tại và tương lai của nhân loại và hành tinh”.
Diễn đàn quy tụ đại diện chính phủ, các tổ chức quốc tế và các nhóm xã hội dân sự. Thông điệp của Đức Giáo Hoàng, do Quốc vụ khanh của ngài ký, đã được Đức Tổng Giám Mục Celestino Migliore, Sứ thần Tòa Thánh tại Pháp đọc cho những người tham gia Diễn đàn.
Thông điệp cho biết: “Hòa bình lâu dài được xây dựng từng ngày thông qua việc công nhận, tôn trọng và thăng tiến phẩm giá con người cũng như các quyền cơ bản của họ”. Đặc biệt trong số những quyền này có “quyền con người được hòa bình, là điều kiện để thực hiện tất cả các quyền con người khác”.
Thông điệp của Đức Thánh Cha lưu ý rằng “khoảng cách dai dẳng giữa những cam kết long trọng được thực hiện vào ngày 10 tháng 12 năm 1948 và thực tại vẫn chưa được thu hẹp”. Năm nay đánh dấu kỷ niệm 75 năm thông qua Tuyên ngôn Quốc tế Nhân quyền.
"Có bao nhiêu người, kể cả trẻ em, bị tước đoạt quyền căn bản và sơ đẳng là được sống cũng như được toàn vẹn về thể chất và tinh thần do sự thù địch giữa các nhóm khác nhau hoặc giữa các quốc gia khác nhau?
"Có bao nhiêu người bị tước đoạt những quyền căn bản nhất do xung đột, chẳng hạn như quyền có nước uống và thực phẩm lành mạnh, cũng như quyền tự do tôn giáo, sức khỏe, nhà ở tươm tất, nền giáo dục có chất lượng và công việc xứng đáng?
"Có bao nhiêu trẻ em bị buộc phải tham gia, trực tiếp hay gián tiếp, vào cuộc chiến và phải chịu những vết sẹo về thể xác, tâm lý và tinh thần trong suốt quãng đời còn lại?"
Tờ Aleteia nhận định rằng các tiếng nói ở cả Israel lẫn Ukraine đã chỉ trích phản ứng của Đức Giáo Hoàng đối với các cuộc chiến tranh trên lãnh thổ của họ, nói rằng ngài không tố cáo đầy đủ những kẻ xâm lược. Nhưng thông điệp này nhắc lại quan điểm mà ngài đã nhất quán đưa ra.
Trong khi tái khẳng định quyền tự vệ bất khả xâm phạm và trách nhiệm bảo vệ những người đang bị đe dọa tính mạng, chúng ta phải thừa nhận rằng chiến tranh luôn là một “thất bại của nhân loại” (Tiếp kiến chung, ngày 23 tháng 3 năm 2022).
"Không có cuộc chiến nào đáng để người mẹ phải rơi nước mắt khi chứng kiến con mình bị cắt xẻo hoặc bị giết; không có cuộc chiến nào đáng để mất đi mạng sống của một con người, một hữu thể thánh thiêng được tạo dựng theo hình ảnh Đấng Tạo Hóa; không có cuộc chiến nào đáng để đầu độc ngôi nhà chung của chúng ta; và không có cuộc chiến nào đáng với nỗi thất vọng của những người bị buộc phải rời bỏ quê hương và bị tước đoạt, từ một khoảnh khắc tới khoảnh khắc nọ, ngôi nhà của họ và tất cả các mối quan hệ gia đình, tình bạn, xã hội và văn hóa đã được xây dựng, đôi khi qua nhiều thế hệ".
Như thường làm khi nói về chiến tranh, Đức Giáo Hoàng kêu gọi chấm dứt việc buôn bán vũ khí, nói rằng hòa bình được xây dựng bằng “sự lắng nghe, đối thoại và hợp tác kiên nhẫn”, chứ không phải bằng vũ khí.
Đức Giáo Hoàng mong muốn nhắc lại lời kêu gọi không ngừng của Tòa Thánh về việc im bặt vũ khí, xem xét lại việc sản xuất và buôn bán các công cụ gây chết chóc và hủy diệt này, cũng như kiên quyết theo đuổi con đường giải trừ vũ khí dần dần nhưng hoàn toàn, để chính nghĩa hòa bình cuối cùng có thể được nghe rõ ràng!