HÒA BÌNH KHẮP NƠI
Đề tài ‘‘Hòa Bình Khắp Nơi’’ khai triển theo Tông Huấn ‘‘Hãy Vui Mừng Hoan Hỉ’’ (Gaudate et Exultte) của ĐGH Phanxicô ban hành 19.3.2018, và những huấn từ của ngài liên quan đến mưu tìm hòa bình cho thế giới hôm nay.
Nội dung đóng góp xây dựng hòa bình của ĐGH Phanxicô đã ghi trong Tông huấn : ‘‘Phúc thay ai xây dựng hòa bình, vì họ sẽ được gọi là con Thiên Chúa’’ (Mt 5,9). Phúc này khiến chúng ta nghĩ đến tình trạng bao cuộc chiến tranh không dứt trong thế giới. Về phần mình chúng ta thường là nguyên nhân xung đột hay ít ra hiểu lầm. Chẳng hạn như tôi nghe được một điều gì về một ai đó, và tôi kể lại cho người khác. Thậm chí tôi còn thêm thắt một chút và loan truyền nó đi. Và nếu nó càng tác hại thì dường như tôi càng mãn nguyện. Thế giới của những kẻ ngồi lê đôi mách, chuyên chỉ trích và phá đổ, không xây dựng hòa bình, đúng hơn, những kẻ như vậy là kẻ thù hòa bình, và họ không hề ‘‘có hạnh phúc’’. (số 87, Bản dịch của ĐC Gioan Đỗ văn Ngân)
Những người kiến tạo hòa bình là nguồn mạch bình an. Họ xây dựng hòa bình và tình thân hữu trong xã hội. Đối với người dấn thân gieo vãi hòa bình khắp nơi. Đức Giêsu đưa ra lời hứa tuyệt vời này : ‘‘Họ sẽ được gọi là con Thiên Chúa’’ (Mt 5, 9). Người bảo các Môn Đệ, khi vào bất cứ nhà nào hãy nói ‘‘ Bình an cho nhà này’’ (Lc 10, 5). Lời Chúa khuyến khích mỗi tín hữu hãy ăn ở hòa thuận với người khác (x. 2 Tm 2,22). ‘‘Vì người xây dựng hòa bình thu hoạch được hoa trái đã gieo trong hòa bình, là cuộc đời công chính’’ (Gc 3,18). Và nếu như nếu có những lúc trong cộng đoàn chúng ta tự hỏi mình phải làm gì, thì ‘’hãy theo đuổi những gì đem lại bình an’’(Rm 14,19), vì sự hiệp nhất thì tốt hơn xung đột. (số 88)
Quả không dễ dàng ‘‘kiến tạo’’ sự bình an này của Tin Mừng, một sự bình an vốn không bị loại trừ ai, nhưng đón nhận ngay cả những người hơi kỳ cục, khó tính và sách nhiễu, yêu sách, lập dị, bị bầm dập bởi cuộc đời hoặc đơn giản là người thờ ơ. Đó là công việc khó khăn, đòi hỏi trí và tâm phải thật rộn mở, vì đây không phải là việc tạo ra ‘‘một thỏa thuận trên giấy tờ hay sự dàn hòa tạm thời cho thiểu số được hài lòng’’. Cũng không phải là dự phóng ‘‘của một ít người cho một ít người’’. Đây cũng không phải cố phát lờ hoặc giấu đi sự mâu thuẫn, nhưng ‘chấp nhận đối diện với sung đột thành mắt xích liên kết trong tiến trình mới’’. Chúng ta phải là những nghệ nhân của hòa bình, vì xây dựng hòa bình là nghệ thuật đòi hỏi bình tâm sáng tạo, nhạy cảm và khéo léo.
Gieo rắc bình an quanh ta : đó là thánh thiện. (số 89)
Chữ ‘‘hạnh phúc’’ hay ‘‘có phúc’’ đồng nghĩa với ‘‘thánh thiện’’. (x. số 64).Thực hiện những giáo huấn trong Tám Phúc mà Chúa hứa, ‘‘có vẻ nghe thi vị, nhưng rõ ràng đi ngược những gì người ta thường làm trong xã hội (x. số 65)
Muốn có hòa bình, trước hết cá nhân phải nên thánh. Sau đó gia đình, xã hội, lan rộng toàn thế giới. Theo ĐGH, muốn có hòa bình không phải ngưng tiếng súng, bom đạn mà ngưng ‘‘rù rì bỏ nhỏ, đừng từ chối đố kỵ hư danh và nhìn vào chứng tá ’’. Đó là nguyên nhân mất bình an đang diễn ra chung quanh khắp nơi.
Những ý tưởng này ĐGH viết trong Tông Huấn trên, và được Ngài cắt nghĩa rõ mạch lạc hơn trong các dịp :
‘‘Từ bỏ đố kỵ hư danh’’. Ngày 5.11.2018, tại nhà nguyện Santa Marta. Phân tích Tin Mừng, ĐGH cảnh báo ‘‘đố kỵ ưa chuộng hư danh’’ là sức mạnh phá hoại nền tảng cộng đồng bằng gieo rắc chia rẽ xung đột. Đừng làm gì vì tư lợi. Đừng kết bạn nhằm thủ lợi riêng. ĐGH cho rằng : lý luận dựa trên ‘‘lợi lộc’’ cho mình là tháđộ ích kỷ, phân biệt đối xử, tư lợi. Trong khi thông điệp của Chúa hoàn toàn ngược lại. Đố kỵ là tiêu diệt người khác. Ngài khích lệ ‘’Đừng làm gì vì ích kỷ hay chuộng hư danh, nhưng hãy khiêm nhường coi trọng người khác như chính bản thân. (vietcatholic. News 13.11.2018)
‘’Đừng từ chối lời mời của Chúa’’. Ngày 6.11.2018, tại nhà nguyện Santa Marta, căn cứ vào Tin Mừng (lc 14, 7-14) người chủ mở tiệc. Nhiều người lấy đủ lý do từ chối đến dự. Rồi ai đã đến dự tiệc thì thích chọn chỗ tốt. Chúa khuyên ngồi chỗ thấp và khuyên chủ nhà ra mời : những người nghèo khó, què quặt, đui mù. Họ không có dịp đáp lễ, và như thế, ông mới thật có phúc. Vì ông sẽ được đáp lễ trong ngày kẻ lành sống lại (Lc 14, 13-14). ĐGH nhận xét cay đắng : bao lần chúng ta tìm cách thoái thách lời Chúa mời gọi, làm việc bác ái, việc lành, cầu nguyện, gặp Ngài. Nhưng Ngài vẫn nhân từ thứ tha, đứng đó chờ đợi …dịp khác. ĐTC kết bài giảng : xin cho chúng ta bớt chai đá, bướng bỉnh, biết khóc trước nhu cầu thiếu thốn của người khác. (nguồn tin đd, 13.11.2018)
‘‘Tránh rù rì bỏ nhỏ’’. Ngày 8.11. 2018, tại nhà nguyện Santa Marta. ĐGH cho rằng thái độ ‘‘ thì thầm’’ này xảy ra ngay trong gia đình, giáo xứ, địa phận,trong mọi cấp độ, như cơm bữa. Cũng xảy ra trong trường chính trị, nơi làm việc. Đó là điều xấu. Người ta tìm cách bôi nhọ nhau, phỉ báng, vu khống, rỉ tai, nói xấu, chỉ trích, bôi nhọ, khinh thường người khác… bằng tin thất thiệt. Chúa Giêsu nhân lành, thay vì kết án, Chúa đặt câu hỏi : Ai có 100 con chiên, 1 con bị lạc, lại không bỏ 99 con mà đi tìm con lạc. Cuối bài giảng, ĐGH nguyện : xin cho chúng con hiểu luận lý Tin Mừng, điều trái với duy tư của thế gian. (ntđd, 13.11.2018)
‘‘Hãy nhìn vào chứng tá’’. Như, hai gương hy sinh dưới, tận tụy còn mãi trong ký ức :
Cha Thomas Conway, tuyên úy hải quân Hoa Kỳ 37 tuổi đã hy sinh sau trận chiến bên Nhật, tại Okinawa. Có 317 sống sót trong 1. 195 lính Mỹ trên chuyến tàu giao chiến với quân Nhật, ngoài khơi. Chết vì cá mập hay chếtcđuối. Hôm ấy, 30.7.1945, chiếc tàu Indianapolis trong hạm đội số 5 hải quân Mỹ bị tấn công kiểu quyết tử và bị bắn thủng. Tàu lênh đênh trên biển 3 ngày. Sau những ngày cứu nguy đồng đội, Cha Conway đuối sức, được cứu lên đất liền. Cha từ trần 2.8.1945.
Những người sống sót kể lại, như Anh Richard Theden viết hồi ký : Sau khi nhào xuống nước, Cha Conway bơi tới nhóm tôi, hỏi có ai là Công Giáo không, và ngài bảo cho chúng tôi về phía này, chúng tôi bơi theo, ngài ban bí tích sau cùng, rồi tiếp tục đi chỗ khác. Ngài
Ông Frank Centazzo tiếp lời : Ngài cho chúng tôi hy vọng và ý chí chịu đựng. Tất cả ai sống sót đều nhờ đến ngài. Ngài bơi kiệt sức tới tối ngày thứ 3. Nhìn hướng nào cũng thấy cha là sứ giả của Thiên Chúa. Ngài yêu công việc, được mọi lính kính nể và tôn trọng. Tôi nhớ vào chiều hôm ấy, ngài đến bên tôi và Paul McGiness. Ngài đang chống trả với dòng nước. Hai chúng tôi kẹp chặt ngài lại, để ngài nghỉ vài giờ. Cha đã làm tròn sứ mệnh của mình để tăng sức mạnh tinh thần cho chúng tôi, khiến chúng tôi tin sẽ được cứu thoát.
Sau nhiều năm, anh Donal McCall chia sẻ : Cha hướng dẫn chúng tôi cầu nguyện khi ở dưới nước và nói với chúng tôi rằng anh em mình sẽ gặp an toàn, những người giúp đỡ đang đến.
Đại đại úy bác sỹ Lewis Haynes trên tàu, trong hồi ký ghi : Trong hai ngày cha và bác sỹ Haynes bơi qua bơi lại giữa những người còn sống chung quanh, giải tội, xức dầu. Bám vào tấm lưới phủ hàng hóa, quăng giây lôi kéo người bị nước cuốn, khuyến khích mọi người hy vọng, sẽ được cứu thoát. Lương thực cạn dần nhất là nước, trong khi mặt trời vẫn chói chang trên mặt biển.
Ông Robert Dorr Thư Ký Ủy ban Tưởng niệm Cựu Chiến Binh tiểu bang Connecticut nói : Cha Thomas là linh hướng và người chăm sóc tinh thần suốt 3 ngày rưỡi. Khi sắp chết Cha làm các phép bí tích sau cùng cho họ. Trong vài năm qua, Ủy Ban đã vận động xin cho Cha lãnh giải thưởng hậu tử.
Bản tin này của Joseph Pronecheni đăng trên National Catholic Register, 1955. HĐGM Hoa Kỳ đã lập hồ sơ xin phong thánh cho Cha Thomas Conway. (Vietcatholic 16.11.2018)
Thánh nữ Francesca Saverio Cabrini (Ý, 1850-1917) sáng lập Dòng Nữ Truyền Giáo Thánh Tâm Chúa. Quan thày người Di Dân và Tỵ Nạn, lễ kính 13.11. Cả đời phục vụ người Di Dân và Tỵ Nạn. Người đã dạy chúng ta biết cách làm sao có thể đón nhận bảo vệ, thúc đẩy và hội nhập những người anh em. Nhờ lời cầu bầu của Thánh Nữ, ước gì Thiên Chúa đều có kinh nghiệm này : Hoa trái công chính được rắc gieo trong hòa bình cho người kiến tạo hòa bình (RV 24.11.2017)
Sứ điệp ngày Thế Giới Truyền Thông, công bố 24.1.2018, nhằm lễ thánh Phanxicô Đệ Salê, quan thày nhà báo. Chủ đề sứ điệp năm nay : ‘’Sự thật giải thoát anh em (Ga 8,32). Tin giả và nền ngôn luận hòa bình’’. ĐGH lên tiếng kêu gọi một nền ‘‘ngôn luận vì hòa bình’’ để đối phó với đe dọa của tin giả đang phát triển mạnh vì thiếu vắng đối kháng lành mạnh với nguồn tin khác nhau. Được biết ngày Thế Giới Truyền Thông do công đồng Vatican II đề xướng trong Sắc lệnh Inter Mirifica (Phương tiện Truyền Thông Xã Hội) và được Thánh GH Phaolô VI công bố 4.12.1963. Ngày Thế giới Truyền thông đầu tiên 7.5.1967. Năm nay là lần 52. (https:// Zenit.org 24.1.2018)
Sứ điệp ngày thế giới hòa bình 1.1.2018 (ký 24.11.2017, Lễ Các Thánh TĐVN), chủ đề : Những người di cư và tị nạn. Con người trên đường tìm kiếm hòa bình. Sứ điệp có hai phần :
Phần I : Trích lời kêu gọi quan tâm đến những người không nơi nương tựa của các GH tiền nhiệm :
- Cho tới bao lâu phúc lợi phồn thịnh đích thực của cộng đồng xã hội còn cho phép, cảm thông với dự định của những người đang muốn
hòa nhập vào một cộng đồng mới (Thánh GH Gioan XXIII. Pacem in Terris, số 106)
- Thánh GH Gioan Phaolo II nhắc tới con số di cư ngày càng lớn là hệ quả của những loạt chiến tranh xung đột diệt chủng và thanh trừng các sắc tộc mà chúng đã để lại nhiều dấu ấn trong thế kỷ XXI. Thánh GH còn mơ ước : Nếu nhiều người cùng chia sẻ giấc mơ về thế giới hòa bình, và đóng góp đầy giá trị của các di dân và tỵ nạn được qúi trọng thì rồi càng ngày nhân loại càng thành gia đình của tất cả, thế giới sẽ thành một ( Sứ điệp ngày Quốc Tế Di Dân. 2004).
-Những người nam nữ, các em nhỏ, các bạn trẻ và những cụ già, họ đang tìm một nơi, mà nơi đó họ có thể sống trong hòa bình. Chúng ta đều thuộc về gia đình duy nhất, các di dân và các dân tộc đón họ, và tất cả đều có cùng quyền lợi như nhau trong sử dụng những điều thiện hảo của trái đất, và những thiện hảo đó được xác định là phổ quát, như học thuyết xã hội của GH đã minh thị. Tình liên kết và chia sẻ có nền tảng căn bản của mình ở đấy. (ĐGH Benedicto XVI. Sứ điệp ngày Quốc Tế Di Dân. 2010). Lý do di cư là : Khát khao muốn có một cuộc sống tốt hơn, và cũng thường liên kết với cố gắng để lại đàng sau mình ‘‘nỗi tuyệt vọng’’ về điều đã ngăn cản họ trong việc kiến tạo tương lai. (2013)
Phần II. Muốn cho người tỵ nạn di dân có khả năng tìm ra hòa bình, ĐGH Phanxicô phác họa đề nghị bốn hành động phối hộp phải làm :
- Đón nhận : không để họ trở về nguyên quán, nơi vẫn còn những bách hại, bạo lực đe dọa. Phải quan tâm an ninh xã hội qua bảo vệ nhân quyền căn bản trở nên vững vàng. Thánh Phaolô nhắc : Anh chị em đừng quên tỏ lòng hiếu khác. Nhờ vậy, có những người được đón các thiên thần mà họ không biết? (Dt 13,2)
- Bảo vệ : Bổn phận chúng ta là nhìn nhận và bảo vệ phẩm giá bất khả xâm phạm của tất cả những ai đang phải chạy trốn mối nguy hiểm để tìm nơi trú ẩn an toàn, khỏi bị bóc lột. Đặc biệt lưu ý tới phụ nữ và trẻ em, bị đe dọa làm nô lệ. Thiên Chúa không kỳ thị bất cứ ai : ‘Chúa phù trợ những khách ngoại kiều (TV 145, 9)
- Thúc đẩy : Bổn phận chúng ta hỗ trợ phát triển toàn diện người di dân và tỵ nạn. Bảo đảm cho tất cả em nhỏ, giới trẻ được giáo dục và tiếp cận toàn diện diện và đào tạo. Đối thoại là phương pháp có hiệu quả. Thánh Kinh dậy : ‘‘Thiên Chúa yêu thương ngoại kiều và ban cho họ lương thực và quần áo’’. Kinh Thánh cảnh báo : ‘‘Thiên Chúa xử công minh cho cô nhi quả phụ và yêu thương ngoại kiều cho họ bánh ăn áo mặc. Anh em phải yêu thương ngoại kiều vì anh em đà từng là ngoại kiều ở Ai Cập’’ (Đnl 10, 18-19)
- Hội nhập : Tạo cho họ được tham dự vào cuộc sống sinh hoạt cộng ng đón nhận. Thánh Phaolô viết : ‘‘Anh em không còn phải là người xa lạ hay tạm trú, nhưng là người đồng hương với các Thánh và là người nhà của Thiên Chúa’’ (Eph 2, 19)
Sứ điệp ngày thế giới hòa bình 1.1.2019, loan báo 6.11.2018, dịp kỷ niệm 100 năm thế chiến 14-18, chủ đề : ‘’Nền chính trị tốt phục vụ hòa bình’’. Sứ điệp nêu ra:
- Trách nhiệm chính trị thuộc mọi công dân, đặc biệt thuộc những người nhận ủy nhiệm bảo vệ và cai trị. Sứ mạng này là bảo vệ luật pháp, khuyến khích đối thoại giữa các đối tác xã hội, các thế hệ và các văn hóa.
- Các quyền và bổn phận con người làm gia tăng ý thức thống thuộc vào cùng một cộng đồng, với những người khác và với Thiên Chúa. Chúng ta đều được kêu gọi mang đến và loan báo hòa bình như một Tin Mừng tương lai. Nơi mỗi sinh vật sẽ được tôn trọng phẩm giá và quyền hạn.
- Sứ điệp nhắc lại ý tưởng hòa bình này, của Thánh GH Gioan XXIII : Khi con người được tôn trọng trong các quyền của mình sẽ nảy nở trong con người ý thức về bổn phận và tôn trọng các quyền của người khác (sứ điệp Pacem in Terris, 1963). Và của ĐGH Phanxicô đã kêu gọi tham gia chính trị trong ý cầu nguyện trong tháng 7.2015. Ngài cũng kêu gọi ‘’can đảm’’ tham gia chính trị vì chịu khổ vì Đạo hàng ngày, tìm kiếm công ích mà không hủ hóa. Làm chính trị là quan trọng và người ta có thể nên thánh khi làm chính trị. Có nghĩa là ‘vác Thánh Giá của thất bại và tội lỗi’’ (30.4.2015). (Zenit.org 6.11. 2018)
Kết luận bằng những lời khuyên, yên tâm hưởng hòa bình mà phục vụ, của Hai Thánh Tông Đồ:
Thánh Phêrô : Theo lời Thiên Chúa hứa, chúng ta mong đợi trời mới đất mới, nơi công lý hiển trị. Vì thế, trong khi chờ đợi ngày ấy anh em phải cố gắng sao cho Người thấy anh em tin tuyền, không chi đáng trách và sống bình an (2Pr 3, 13-14)
Thánh Phaolô : Anh em hãy giữ vững đức tin, cần được xây dựng vững chắc, kiên quyết và đừng nao núng mà lìa bỏ niềm hy vọng anh em đã nhận được khi loan báo Tin Mừng. Tin Mừng này đã được rao giảng cho khắp thiên hạ, và tôi, Phaolô, trở nên người phục vụ Tin Mừng (Cl 1, 23)
Và tinh thần hòa bình của Thánh Phanxicô, hướng về Đấng Chân lý, ngước mắt cầu xin :
Lạy Chúa, xin làm cho chúng con nên khí cụ bình an của Chúa
Giúp chúng con nhận ra sự ác len lỏi trong thứ truyền thông không kiến tạo sự hiệp thông
Giúp chúng con biết loại bỏ nọc độc khỏi những phán đoán của chúng con
Giúp chúng con nói về tha nhân như anh chị em chúng con.
Chúa là Đấng trung tín và đáng tin cậy, xin làm cho lời nói của chúng con thành những hạt
giống sự thiện cho thế giới
Nơi có tiếng la hét, xin cho chúng con biết lắng nghe
Nơi có hoang mang, xin cho chúng con gợi hứng hài hòa
Nơi có mơ hồ, xin cho chúng con biết mang lại minh bạch
Nơi có sự loại trừ, hãy để chúng con mang đến tình đoàn kết
Nơi có chủ nghĩa kích động, xin cho chúng con biết dùng sự tỉnh táo
Nơi nào hời hợt, xin cho chúng con nêu lên những câu hỏi thực sự
Nơi có thành kiến, xin cho chúng con đánh thức niềm tin.
Nơi có hận thù, xin cho chúng con mang lại niềm tin tôn trọng
Nơi có giả dối, xin cho chúng con mang đến sự thật. Amen
(Viet catholic. 24.1. 2018. JB. Đặng Minh An dịch)