Charles Collins, giám đốc điều hành của Crux, ngày 8 tháng 1 năm 2025, nhận định rằng: Đối đầu với làn sóng ‘dân túy’, Đức Giáo Hoàng có nguy cơ phơi bày xương xẩu của Giáo hội

Thực vậy, sau khi Donald Trump đắc cử, các chuyên gia đã suy đoán về cách Đức Giáo Hoàng Phanxicô sẽ phản ứng lần này với một tổng thống Hoa Kỳ phản đối quan điểm của ngài về vấn đề nhập cư và nhiều cuộc xung đột đang diễn ra trên thế giới.

Đối với nhiều người, câu hỏi này đã được giải đáp bằng việc bổ nhiệm Hồng Y Robert McElroy làm Tổng giám mục mới của Washington, DC. McElory, người đã phục vụ với tư cách là Giám mục San Diego kể từ năm 2015, là một trong những thành viên lãnh đạo của phe cấp tiến trong Giáo Hội Công Giáo tại Hoa Kỳ và thường phản đối các chính sách của Trump về vấn đề nhập cư và ủng hộ các vấn đề LGBTQ+ trong Giáo hội.

Trump đã nói rằng ông sẽ trục xuất những người nhập cư chưa đăng ký và hứa sẽ yêu cầu Quốc hội thiết lập việc chỉ có hai giới tính được công nhận ở cấp liên bang, điều này bị phản đối bởi những người ủng hộ "sự khẳng định chuyển giới".

Việc bổ nhiệm McElroy vào tòa Washington là điều bất ngờ đối với nhiều người, những người cho rằng Đức Phanxicô sẽ đưa ra lựa chọn mang tính hòa giải hơn cho chức vụ này, xét đến chiến thắng lớn của Trump vào tháng 11.

Vị Hồng Y này không tỏ ra hiếu chiến với vị Tổng thống sắp nhậm chức ngay lập tức, nhưng dù sao cũng đã đưa ra những dấu hiệu về khả thể phản kháng.

"Giáo Hội Công Giáo dạy rằng một quốc gia có quyền kiểm soát biên giới của mình và mong muốn của quốc gia chúng ta làm điều đó là một nỗ lực chính đáng", McElroy trả lời một câu hỏi từ Crux.

"Đồng thời, chúng ta luôn được kêu gọi phải có ý thức về phẩm giá của mỗi con người, và do đó, các kế hoạch đã được thảo luận ở một số bình diện về việc trục xuất rộng rãi, không phân biệt đối xử, hàng loạt trên khắp đất nước sẽ là điều không phù hợp với giáo lý Công Giáo", ngài nói.

Các nhà bình luận Công Giáo đã không bỏ qua khuynh hướng của người đứng đầu mới của tòa Washington.

"Đức Hồng Y McElroy có một trí tuệ thông minh, trái tim của một mục tử và một bản năng tiên tri. Một sự bổ nhiệm hoàn hảo trong thời đại Trump: Tin mừng không tô vẽ (sine glossa) để chống lại sự biến thái của chủ nghĩa duy dân tộc Ki-tô giáo", nhà viết tiểu sử của Đức Giáo Hoàng Austen Ivereigh đã viết trên X (trước đây gọi là Twitter).

Trong khi đó, nhà bình luận Công Giáo bảo thủ Philip Lawler cho biết có hai "hậu quả có thể dự đoán được" của việc bổ nhiệm McElroy vào tòa Washington.

"1) Ông sẽ là một nhà phê bình nổi tiếng chính quyền Trump. 2) Ông sẽ bị chỉ trích vì mối quan hệ của mình với 'Chú Ted' McCarrick", Lawler cho biết trên X, ám chỉ đến những cáo buộc McElroy che đậy các cáo buộc lạm dụng đối với cựu Hồng Y và cựu linh mục.

"Những lời chỉ trích của ngài đối với Nhà Trắng có thể hoặc không thể gây tổn hại cho Trump. Nhưng lời chỉ trích McElroy chắc chắn sẽ làm tổn hại đến uy tín của phẩm trật Công Giáo. Vì vậy, việc bổ nhiệm ngài cho bạn biết đôi điều về các ưu tiên hiện tại của giới lãnh đạo Vatican,” ông nói tiếp.

Lawler có lý khi cho rằng có hai vấn đề chính mà triều Giáo hoàng Phanxicô phải đối đầu trong những năm tháng suy yếu của vị giáo hoàng 88 tuổi này.

Đầu tiên là mối quan ngại của Đức Phanxicô về sự hưng thịnh của những người theo chủ nghĩa dân túy cánh hữu trong các nền dân chủ trên thế giới.

Năm 2023, ngài cáo buộc Giáo hội Hoa Kỳ có "thái độ phản động, có tổ chức và rất mạnh mẽ".

Phát biểu tại Trieste năm ngoái, Đức Giáo Hoàng cho biết nền dân chủ "không thực sự khỏe mạnh trên thế giới ngày nay", đồng thời nói thêm rằng mọi người phải "phát triển ý thức phê phán về những cám dỗ về ý thức hệ và dân túy".

Ngài nói điều này khi những người bảo thủ giành được nhiều quyền lực hơn ở phương Tây, với thủ tướng Hungary là Viktor Orban và Giorgia Meloni lãnh đạo Ý.

Ngay cả chiến thắng của Đảng Lao động ở Anh dường như cũng không đại diện cho sự trỗi dậy của chủ nghĩa tự do Anh. Chiến thắng của đảng diễn ra khi đảng Bảo thủ bị cáo buộc là không "đủ bảo thủ" và mức độ ủng hộ của Đảng Lao động đang giảm nhanh chóng trong các cuộc thăm dò.

Ngay trước khi Đức Phanxicô bổ nhiệm McElory vào tòa Washington, thủ tướng Canada Justin Trudeau đã tuyên bố từ chức, hy vọng sẽ ngăn chặn chiến thắng dự kiến của Đảng Bảo thủ trong cuộc bầu cử liên bang vào tháng 10.

Tuy nhiên, việc bổ nhiệm McElroy cũng chỉ ra một vấn đề khác mà Đức Phanxicô phải đối đầu trong những năm cuối đời: Cuộc khủng hoảng lạm dụng không hồi kết trong Giáo hội.

Vị Hồng Y này bị cáo buộc là không giải quyết thỏa đáng những cáo buộc mà chuyên gia về lạm dụng tình dục của giáo sĩ Richard Sipe đưa ra vào năm 2016. (Sipe qua đời vào năm 2018.)

Bản thân giáo hoàng từ lâu đã bị ám ảnh bởi những cáo buộc mà ngài có xu hướng tin vào những lời phản đối vô tội của giáo sĩ đối với những cáo buộc từ các nạn nhân.

Đức Phanxicô đã nghe theo lời của Giám mục người Chile Juan Barros, Gustavo Óscar Zanchetta người Argentina và Theodore McCarrick về sự phản đối của các nạn nhân, trước khi đảo ngược hướng đi sau sự phẫn nộ của công chúng.

Kể từ những năm 1950, các chính trị gia bảo thủ ở phương Tây nói chung vốn tôn trọng Vatican, thường sợ mất phiếu bầu của người Công Giáo. Các nhà lãnh đạo dân túy mới – những người thường có sự ủng hộ mạnh mẽ từ những người Công Giáo đi lễ – ít có khả năng sợ xúc phạm đến giới lãnh đạo Giáo hội bằng cách nêu ra những điểm yếu của Vatican khi họ cảm thấy bị giáo hoàng tấn công.

Vài năm tới có thể sẽ đáng lưu ý.