John L. Allen Jr., Chủ bút tạp chí Crux, ngày 5 tháng 1 năm 2025, trình bầy “Sáu điểm nóng trong mười ngày trong quan hệ Do Thái/Công Giáo”. Ông viết:
Gần đây, tôi tuyên bố cuộc khủng hoảng ngày càng gia tăng trong quan hệ Do Thái/Công Giáo là câu chuyện ít được biết đến nhất của Vatican năm 2024. Các chỉ dấu sớm sủa cho thấy một tuyên bố tương tự sẽ không thể xảy ra vào năm 2025, vì các biểu hiện của cuộc khủng hoảng đã được nhìn thấy ở khắp mọi nơi.
Trong mười ngày qua, chúng ta đã có tổng cộng sáu minh họa riêng biệt về điểm này.
Vào đêm Giáng sinh – tôi nhắc lại, vào đêm Giáng sinh, khi các giáo sĩ Công Giáo nói chung đã quá bận rộn – Bộ trưởng Ngoại giao Israel Gideon Sa’ar đã triệu tập đại sứ của Tòa thánh, Tổng giám mục người Philippines Adolfo Tito Yllana, để thảo luận về những bình luận gần đây của Đức Giáo Hoàng Phanxicô về Gaza.
Vào ngày 21 tháng 12, trong bài phát biểu thường niên mừng Giáng sinh trước Giáo triều Rô Ma, Đức Phanxicô đã thêm một câu ngẫu hứng ám chỉ đến cái chết của trẻ em trong các cuộc không kích là "tàn ác... chứ không phải chiến tranh". Nhiều người Israel và các nhà lãnh đạo Do Thái cho rằng điều này ngụ ý rằng Lực lượng Phòng vệ Do Thái [IDF] đang cố tình nhắm vào trẻ em.
Theo các báo cáo của phương tiện truyền thông, Sa'ar không "khiển trách" Đức Giáo Hoàng với Yllana, nhưng ông đã bày tỏ "sự không hài lòng sâu sắc".
Lệnh triệu tập được đưa ra sau khi Bộ ngoại giao ban hành một tuyên bố, lên đến cao điểm khi nói rằng, "Đủ rồi với các tiêu chuẩn nước đôi và việc cô lập nhà nước Do Thái và người dân của nó".
Cùng ngày, Bộ trưởng Bộ Các vấn đề lưu vong và Chống chủ nghĩa bài Do Thái của Israel, Amichai Chikli, đã sử dụng bài phát biểu trước Knesset đánh dấu Tuần lễ lưu vong của người Do Thái để cáo buộc Vatican phát tán "những lời vu khống hiện đại" chống lại Israel.
Ông ám chỉ đến "lời vu khống về máu" thời Trung cổ, trong đó các Ki-tô hữu vu khống người Do Thái giết trẻ sơ sinh Ki-tô giáo và sử dụng máu của chúng trong các nghi lễ tôn giáo.
“Thật nản lòng khi thấy Giáo hoàng – người đứng đầu một tổ chức đã im lặng trong suốt cuộc diệt chủng Holocaust – giờ đây lại thúc đẩy những lời vu khống đẫm máu hiện đại chống lại nhà nước Do Thái”, Chikli cho biết.
Chikli cho biết, bất cứ gợi ý nào về việc binh lính Israel nhắm vào trẻ em Palestine đều là “lời nói dối không có căn cứ thực tại”.
Một tuần sau, vào đêm giao thừa, một nhóm lãnh đạo của các tổ chức Do Thái tại Hoa Kỳ đã gửi một lá thư cho Đức Phanxicô, gọi những lời lẽ của ngài về Gaza là “gây kích động”.
Hội nghị các Chủ tịch của các Tổ chức Do Thái lớn tại Hoa Kỳ đã bảo vệ cuộc chiến của Israel trong lá thư là một “chiến dịch quân sự hợp pháp”. Hội nghị đại diện cho những người đứng đầu của 53 tổ chức Do Thái tại Hoa Kỳ.
“Với tình trạng bài Do Thái hoàn cầu đang ở mức cao kỷ lục, cộng đồng Do Thái tại Hoa Kỳ kêu gọi các bạn kiềm chế đưa ra những bình luận gây kích động và xây dựng cầu nối giữa hai dân tộc chúng ta”, lá thư có chữ ký của William C. Daroff, Tổng giám đốc điều hành của nhóm, cũng như Harriet P. Schleifer, chủ tịch của nhóm.
Ngày hôm sau, Ngày đầu năm mới, Jewish News Syndicate đã đăng một bài có tiêu đề "Giáo hoàng Phanxicô, Israel và sự đạo đức giả mang tính lịch sử của Vatican". Cũng đề cập đến ngôn ngữ của Đức Giáo Hoàng về Gaza, bài báo cáo buộc Đức Giáo Hoàng có "tiêu chuẩn nước đôi, đặc biệt là khi so sánh với sự im lặng tương đối của [Vatican] về các hành vi vi phạm nhân quyền khác".
Trong số những điều khác, bài báo tự hỏi tại sao Vatican dường như sẵn sàng tấn công bất cứ hành vi bất công nào được nhận thức của Israel, nhưng lại hầu như im lặng, ví dụ, về hành vi vi phạm nhân quyền của Trung Quốc đối với chính cộng đồng người Duy Ngô Nhĩ theo đạo Hồi của mình.
Bài báo khẳng định "Giáo hội phải phấn đấu để có sự nhất quán trong việc giải quyết các bất công hoàn cầu". "Việc lên án hành động của các quốc gia hùng mạnh, dù ở Gaza, Yemen hay khu vực Tân Cương ở Trung Quốc, nên được hướng dẫn bởi một khuôn khổ đạo đức nhất quán thay vì sự phẫn nộ có chọn lọc".
Vào thứ sáu, ngày 3 tháng 1, một hiệp hội văn hóa Ý có tên Setteottobre, hay "OctoberSeventh", đã công bố một báo cáo kết luận rằng đã có tổng cộng 268,320 bài đăng bài Do Thái trên các trang mạng xã hội của Ý vào năm 2024. Cuộc khảo sát cũng phát hiện ra rằng 94 phần trăm dân số Do Thái nhỏ của Ý, ước tính khoảng 60,000 người, cho biết họ đã phải chịu một số hành vi bài Do Thái trong năm qua.
Dữ kiện từ các tổ chức khác cho thấy Ý có một trong những tỷ lệ bài Do Thái cao nhất trong Liên minh châu Âu.
Mặc dù báo cáo Setteottobre không đổ lỗi cho Vatican hay Giáo Hội Công Giáo về những phát hiện của mình, một số nhà lãnh đạo Do Thái Ý cho rằng lời lẽ của Đức Giáo Hoàng về Gaza, chẳng hạn như việc liên tục ám chỉ đến khả năng hành vi của Israel tương đương với "diệt chủng", đã làm giảm khả năng của Giáo hội trong việc hành động như một bức tường lửa chống lại các đợt bùng phát mới của chủ nghĩa bài Do Thái.
Cùng ngày hôm đó, Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã tiếp người sáng lập Đại học Tôn giáo và Giáo phái Iran, Navab Seyed Abolhassan. Một báo cáo về cuộc họp do Cơ quan Thông tấn Cộng hòa Hồi giáo, nền tảng truyền thông chính thức do nhà nước Iran tài trợ, công bố đã trích dẫn lời Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã đưa ra phán quyết khá tiêu cực về Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu.
“Chúng tôi không có vấn đề gì với người Do Thái, vấn đề duy nhất của chúng ta là với Benjamin Netanyahu, người đã tạo ra khủng hoảng trong khu vực và thế giới bất chấp luật pháp quốc tế và nhân quyền", báo cáo trích lời Đức Giáo Hoàng, có lẽ dựa trên những gì Navab kể lại sau đó.
Cho đến nay, Vatican vẫn chưa bình luận về báo cáo, và chính phủ Israel cũng vậy. Tuy nhiên, nếu có bất cứ cảm giác nào cho thấy Đức Giáo Hoàng tức giận với người Iran vì đã trình bày sai suy nghĩ của mình, thì điều đó không ngăn cản ngài tiếp Đại sứ Iran tại Tòa thánh, Hossein Mokhtari, ngay ngày hôm sau để trao tặng một tấm bảng có chứa những phát biểu của Lãnh tụ tối cao Iran, Đại giáo chủ Seyyed Ali Khamenei, về Chúa Giêsu Ki-tô.
Tóm lại, đó là sáu điểm nóng trong quan hệ Do Thái/Công Giáo trong mười ngày, trung bình cứ 1.7 ngày lại có một điểm nóng. Nếu tỷ lệ đó kéo dài đến hết năm 2025, chúng ta sẽ kết thúc với 215 sự cố như vậy - đặt ra câu hỏi rất thực tế là liệu có bất cứ "mối quan hệ" nào còn lại tại thời điểm đó để suy gẫm hay không.
Một khía cạnh đặc biệt đáng nói của vòng phẫn nộ mới nhất này là phần lớn nó bắt nguồn từ một điều gì đó, tự nó, tương đối nhẹ nhàng. Sau đây là toàn bộ nhận xét ngẫu hứng của Đức Giáo Hoàng Phanxicô về Gaza vào ngày 21 tháng 12:
"Đức Hồng Y Re đã nói về chiến tranh", Đức Phanxicô nói, ám chỉ đến phần giới thiệu do Đức Hồng Y Giovanni Battista Re, Niên Trưởng Hồng Y đoàn, đưa ra. "Hôm qua, Đức Thượng phụ [Latinh] [của Giêrusalem] không được phép vào Gaza, như đã hứa; và hôm qua trẻ em đã bị đánh bom. Đây là sự tàn ác. Đây không phải là chiến tranh. Tôi muốn nói với Đức Hồng Y điều này vì nó chạm đến trái tim tôi. Cảm ơn Đức Hồng Y đã đề cập đến điều này, thưa Đức Hồng Y, cảm ơn ngài!"
Chỉ có 55 từ. Phải thừa nhận rằng, Đức Giáo Hoàng đã cố gắng nhồi nhét một sai lầm thực tế (về thượng phụ) và một từ miệt thị khiêu khích ("tàn ác") vào công thức, nhưng bản thân nó không có khả năng những nhận xét đó sẽ gây ra một cơn bão như vậy.
Vấn đề là bây giờ, bất cứ khi nào Đức Phanxicô nói hoặc làm bất cứ điều gì liên quan đến Gaza hoặc Israel, nó đều mang lại lợi ích kép: Người Do Thái và người Israel không chỉ nghe thấy nhận xét mới, họ thêm nó vào mọi thứ khác mà ngài đã nói và làm cho đến thời điểm này, khiến cho nhận thức mới nhất trở nên vô cùng gay gắt hơn.
Tóm lại, đó là thách thức của Vatican trong năm mới này: Tìm cách hiệu chỉnh lại mối quan hệ của mình với người Do Thái và Israel, để khi Đức Giáo Hoàng nói, người ta sẽ nghe thấy những gì ngài thực sự nói, chứ không phải tiếng vọng của quá khứ đầy gánh nặng mà ngài đã cố ý hay vô tình tạo ra.